شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
دستگاه گوارش طی فرایند گوارش مکانیکی، غذا را آسیاب میکند و با فرایند گوارش شیمیایی، مولکول های بزرگ مانند کربوهیدرات ها، پروتئین ها و لیپیدها را به مولکول های کوچک تبدیل میکند. این فرایندها چگونه انجام میشوند؟چه عواملی در آنها نقش دارند؟
با ورود غذا به دهان، فعالیت هماهنگ ماهیچه های اسکلتی آرواره ها و گونه ها، لبها، زبان و دندان ها، موجب جویدن غذا و گوارش مکانیکی آن میشود. آسیاب شدن غذا به ذره های بسیار کوچک برای فعالیت بهتر آنزیم های گوارشی، لازم است. این کار از خراشیده شدن لوله گوارش بر اثر تماس با غذا جلوگیری، و عبور ذره های غذا را از لوله نیز آسان میکند؛ زیرا ضمن گوارش، غذا با بزاق مخلوط و به تودهای قابل بلع، تبدیل میشود.
سه جفت غده بزاقی بزرگ و غدههای بزاقی کوچک حفرة دهان،بزاق ترشح میکنند. بزاق، ترکیبی از آب، یونهایی مانند بیکربنات،موسین و انواعی از آنزیمها است. آنزیم آمیلاز بزاق به گوارش نشاسته کمک میکند و لیزوزیم، آنزیمی است که در از بین بردن باکتریهای درون دهان نقش دارد.
-1 تحریک گیرنده کششی (هم پر شدن و هم خالی بودن مثل معده) وارسال پیام حسی به دستگاه عصبی مرکزی
-2 فرمان حرکتی از طریق دستگاه عصبی خودمختار به ماهیچه ها
-3 از زیر هر بنداره شروع و تا بنداره بعدی پایان مییابد.
-4 کیفیت و کمیت حرکت بستگی دارد به:
الف - حجم مواد غذایی
ب - ترکیبات شیمیایی غذا
پ - ترشحات غدد گوارشی
هنگام بلع با فشار زبان، توده غذا به عقب دهان و داخل حلق رانده میشود. با رسیدن غذا به حلق، بلع به شکل غیرارادی، ادامه پیدا میکند. همانطور که میدانید حلق را به چهارراه تشبیه میکنند. با استفاده از شکل ، توضیح دهید هنگام بلع چگونه راههای دیگر حلق بسته میشوند؟
بنداره ابتدای مری در فاصله زمانی بین بلع ها، بسته است و از ورود هوا به مری جلوگیری میکند. هنگام بلع، دیوارة ماهیچهای حلق بسته میشود و حرکت کرمی آن، غذا را به مری میراند. بنداره ابتدای مری، شل، و غذا به مری وارد میشود. حرکت کرمی در مری ادامه پیدا میکند و با شل شدن بنداره انتهای مری، غذا وارد معده میشود. این بنداره برای خروج گازهای بلعیده شده با غذا (باد گلو) نیز شل میشود. جاذبه زمین به حرکت غذا در مری کمک میکند. غده های مخاطی مری، ماده مخاطی ترشح میکنند.
اگر انقباض بنداره انتهای مری کافی نباشد، فرد دچار برگشت اسید میشود. در این حالت در اثر برگشت شیره معده به مری، به تدریج، مخاط مری آسیب میبیند؛ زیرا حفاظت دیواره آن به اندازه معده و روده باریک، نیست. سیگار کشیدن، مصرف نوشابه های الکلی، رژیم غذایی نامناسب و استفاده بیش از اندازه از غذاهای آماده و تنش و اضطراب، از علت های برگشت اسیدند.
گوارش غذا:
دستگاه گوارش طی فرایند گوارش مکانیکی، غذا را آسیاب میکند و با فرایند گوارش شیمیایی، مولکول های بزرگ مانند کربوهیدرات ها، پروتئین ها و لیپیدها را به مولکول های کوچک تبدیل میکند. این فرایندها چگونه انجام میشوند؟چه عواملی در آنها نقش دارند؟
گوارش در دهان:
با ورود غذا به دهان، فعالیت هماهنگ ماهیچه های اسکلتی آرواره ها و گونه ها، لبها، زبان و دندان ها، موجب جویدن غذا و گوارش مکانیکی آن میشود. آسیاب شدن غذا به ذره های بسیار کوچک برای فعالیت بهتر آنزیم های گوارشی، لازم است. این کار از خراشیده شدن لوله گوارش بر اثر تماس با غذا جلوگیری، و عبور ذره های غذا را از لوله نیز آسان میکند؛ زیرا ضمن گوارش، غذا با بزاق مخلوط و به تودهای قابل بلع، تبدیل میشود.
سه جفت غده بزاقی بزرگ و غدههای بزاقی کوچک حفرة دهان،بزاق ترشح میکنند. بزاق، ترکیبی از آب، یونهایی مانند بیکربنات،موسین و انواعی از آنزیمها است. آنزیم آمیلاز بزاق به گوارش نشاسته کمک میکند و لیزوزیم، آنزیمی است که در از بین بردن باکتریهای درون دهان نقش دارد.
مکانیسم حرکات لوله گوارش:
-1 تحریک گیرنده کششی (هم پر شدن و هم خالی بودن مثل معده) وارسال پیام حسی به دستگاه عصبی مرکزی
-2 فرمان حرکتی از طریق دستگاه عصبی خودمختار به ماهیچه ها
-3 از زیر هر بنداره شروع و تا بنداره بعدی پایان مییابد.
-4 کیفیت و کمیت حرکت بستگی دارد به:
الف - حجم مواد غذایی
ب - ترکیبات شیمیایی غذا
پ - ترشحات غدد گوارشی
بلع غذا:
هنگام بلع با فشار زبان، توده غذا به عقب دهان و داخل حلق رانده میشود. با رسیدن غذا به حلق، بلع به شکل غیرارادی، ادامه پیدا میکند. همانطور که میدانید حلق را به چهارراه تشبیه میکنند. با استفاده از شکل ، توضیح دهید هنگام بلع چگونه راههای دیگر حلق بسته میشوند؟
بنداره ابتدای مری در فاصله زمانی بین بلع ها، بسته است و از ورود هوا به مری جلوگیری میکند. هنگام بلع، دیوارة ماهیچهای حلق بسته میشود و حرکت کرمی آن، غذا را به مری میراند. بنداره ابتدای مری، شل، و غذا به مری وارد میشود. حرکت کرمی در مری ادامه پیدا میکند و با شل شدن بنداره انتهای مری، غذا وارد معده میشود. این بنداره برای خروج گازهای بلعیده شده با غذا (باد گلو) نیز شل میشود. جاذبه زمین به حرکت غذا در مری کمک میکند. غده های مخاطی مری، ماده مخاطی ترشح میکنند.
برگشت اسید معده به مری (ریفلاکس):
اگر انقباض بنداره انتهای مری کافی نباشد، فرد دچار برگشت اسید میشود. در این حالت در اثر برگشت شیره معده به مری، به تدریج، مخاط مری آسیب میبیند؛ زیرا حفاظت دیواره آن به اندازه معده و روده باریک، نیست. سیگار کشیدن، مصرف نوشابه های الکلی، رژیم غذایی نامناسب و استفاده بیش از اندازه از غذاهای آماده و تنش و اضطراب، از علت های برگشت اسیدند.